^{مقالات وارده به یزدفردا}

اطلاعات یک نظرسنجی اینترنتی تا چه میزان دقیق است

^{تهیه و تنظیم} 

 <sup>محمد حسین تقوایی زحمتکش

وبلاگ فن آوری اطلاعات یزد

http://yazdit.mihanblog.com</sup>

با توجه به نزدیکی هشتمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی گمانه زنی ها و نظر سنجی های زیادی در خصوص نتایج این انتخابات توسط گروه ها، احزاب سیاسی و بعضا ngoهای مختلف صورت می گیرد. هرچند فرآیند نظرسنجی غالبا به صورت توزیع پرسشنامه های کاغذی صورت می گیرد، اما بعضا از امکانات و ظرفیت های رایانه، شبکه اینترنت و پیامک نیز برای این منظور استفاده می شود. در این مقاله به تاریخچه نظرسنجی الکترونیکی الکترونیکیE-VOTING ، کاربردها، معایب و مزایای این نوع نظرسنجی می پردازیم.
تمام نظرسنجی ها دقیق نیست

همانطور که گفته می شود نظرسنجی در انواع و متدهای مختلف خود دارای نتایجی نزدیک به واقعیت جامعه آماری خود است به عبارتی اگر بخواهیم با یک نظرسنجی افکار مردم شهر ایکس در مورد رنگ قرمز بدانیم با توجه به متد به کارگیری شده در نظرسنجی، جواب ما نیز نزدیک به واقعیت خواهد بوداما حتمی دقیق نیست.

در مورد نظرسنجی اینترنتی هم این موضوع به طبع خواهد بود با این پیش فرض که برخی از عوامل فنی و ... باعث می شود که نتایج نظرسنجی اینترنتی به واقعیت کمتر نزدیک باشد.

اما با اینهمه می توان در خصوص نظرسنجی اینترنتی در خصوص برخی از تصمیم گیریهای غیرموثر مانند بازاریابی یا ... بهره برد اما بعنوان یک منبع موثق هرگز مورد توجه کارشناسان نبوده و نیست

نظرسنجی اینترنتی

اگر از کاربران پروپاقرص اینترنت باشید، اخبار مربوط به نظرسنجی ها را خوانده اید و حتی در آن شرکت نموده اید، امروزه کاربران اینترنتی با ورورد به وبسایتها و وبلاگهای محبوب خود ، با نظرسنجی های متفاوت و رنگارنگی روبرو هستند، که هر یک موضوعات و موارد موردعلاقه گردانندگان وبسایت یا وبلاگ را مورد نظرسنجی قرار داده است. در مجموع نظرسنجی اینترنتی در تمام سطوح و باشیوه های مرسوم نامعتبر و غیررسمی است، در واقع در جدی ترین شکل ممکن و با رعایت تمام تمهیدات امنیت شبکه و بهره گیری از نرم افزارهای قدرتمند با امنیت بالا و بهره گیری از اصول علوم ارتباطات بازهم نمی توان به نتایج نظرسنجی اینترنتی تکیه کرد و از آن برای برنامه ریزی و یا تصمیم گیری مهم و اساسی بهره برد، در واقع نظرسنجی اینترنتی فاقد اعتبار و پشتوانه لازم است



تاریخچه نظرسنجی اینترنتی

باگسترش و توسعه شبکه جهانی اینترنت، گمانه زنی و نظرسنجی های اینترنتی نیز رفته رفته جای خود را در میان روش های سنتی نظرسنجی باز کرد، تا جاییکه امروزه ده ها هزار سایت اینترنتی موضوعات مختلفی را مورد نظرسنجی از بازدیدکنندگان و مراجعه کنندگان خود قرار می دهند. در این میان سایت اطلاع رسانی، cnn را می توان جزو نخستین مراکزی دانست که به صورت گسترده نظرسنجی اینترنتی را از بازدیدکنندگان خود انجام داد. سابقه استفاده از نظرسنجی الکترونیکی به دهه 1960 میلادی باز می گردد که در دانشگاه ها به کمک ماشین های پانچ انجام می شد. یکی از رایج ترین کاربردهای نظرسنجی الکترونیکی را می توان در برگزاری انتخابات مشاهده کرد. در سال 2005، کشور هند با استفاده از کیوسک های نظرسنجی اینترنتی توانست قریب به 5000 تن در مصرف کاغذ صرفه جویی کند. میزان استفاده از روش های نظرسنجی الکترونیکی به سرعت رو به گسترش است. به ویژه در کشورهای توسعه یافته و حتی کشورهای در حال توسعه، تا جاییکه برخی از کشورهای اروپایی و امریکایی انتخابات خود را به صورت الکترونیکی (اینترنتی) برگزار می کنند.



نظرسنجی اینترنتی در یک نگاه

نظر سنجی سنتی، در مجموع شامل کلیه نظرسنجی های می شود که به صورت مستقیم و چهره به چهره، ارسال پرسش نامه با پست ، درج نظرسنجی در رسانه های نوشتاری مانند مطبوعات صورت می گیرد اما در نظرسنجی اینترنتی با بهره گیری از فضای مجازی و سرویسهای مختلف در اینترنت این امر محقق می شود.



معایب نظرسنجی اینترنتی

با تمام اوصاف نظرسنجی اینترنتی نسبت به نظرسنجی سنتی معایبی را هم می‌توان برای آن برشمرد که نظرسنجی اینترنتی را با چالشهای جدی روبرو می کند و به عبارتی آن را فاقد ارزش می نماید که می توان موارد ذیل اشاره نمود

1) در تمام نظرسنجی های اینترنتی، مخاطبین ما محدود هستند و شامل تمام مخاطبین مورد نظرمان نیست!!! به عبارتی ممکن است در محدوده زمانی خاص ، کاربران به شبکه اینترنت وصل نشود و درنتیجه آنها در طیف مخاطبین نخواهند بود در صورتی که در نظرسنجی ها سنتی، نمونه آماری قابل انتخاب است.

2) در نظرسنجی اینترنتی نمی توان مخاطب را انتخاب نمود، بلکه مخاطب ما را انتخاب می کند، یعنی ممکن است در یک نظر سنجی تمام بانوان شرکت کنند در حالی که ما تصمیم داریم نسبت پنجاه درصد از نظرسنجی امان مردان باشند.

3) در این روش به علت حضور كاربر در فضای مجازی و ناشناخته ماندن از اعتبار پایین تری برخوردار است. برخی از موارد ، شفافیت در برخی از آمار شرکت کنندگان برایمان مهم است، مثلا در مورد یک کالا پوشاک ، برایمان اهمیت دارد چند درصد از بانوان یا آقایان از کالا ما راضی هستند. درنظرسنجی الکترونیک این اختیار از ما گرفته می شود که به طور دقیق برصحت ، مشخصات حیاتی نظارت داشته باشیم

4) تردید در تضمین امنیتی، هنگام استفاده از شبكه اینترنت از اعتبار نتایج نظرسنجی به شدت می کاهد.حملات نفوذگران به شبکه و تخریب نتایج ، دستکاری یا تعدیل نتایج از دیگر معایب نظرسنجی اینترنتی است ، تا کنون نرم افزار تحت وب طراحی نشده است که بتواند تضمین نماید که یک کاربر ، تنها یک بار در نظرسنجی شرکت کند!!!!! این نیز از دقت نتیجه می کاهد، گرچه می توان با تمهیدات فنی، امکان مجدد یک فرد در نظرسنجی را به حداقل می رساند.

5) یكی از معایب نظرسنجی الکترونیکی، از دست دادن امكان گفت‌وگوی رو در رو با پاسخگویان بویژه در مرحله مطالعات مقدماتی است و تنها می توان به راهنمایی همراه بسنده نمود. در بسیارموارد درنظرسنجی سنتی سوال شونده ، ابهامات خود را بازگو می کند اما در نظرسنجی اینترنتی این امکان کمتر محقق می شود، با اینهمه می توان با تنظیم یک راهنمای مناسب، لااقل به سوالات رایج کاربران جواب دهید، یا با انجمن اینترنتی به صورت آفلاین، جوابگو ابهامات کاربران باشید.



مزایای نظرسنجی اینترنتی

نظرسنجی اینترنتی در فضایی گسترده ، با هزینه کم و با ظاهری حرفه ای و سرعت بالا در سطح وسیع در اختیار کاربران قرار می گیرد .
هزینه های جاری در نظرسنجی سنتی شامل استخدام پرسشگر، جابجایی‌ها، ارسال و جمع‌آوری پرسشنامه در نظرسنجی اینترنتی وجود ندارد.
کاربران در فضای مجازی می توانند به راحتی و بدون نگرانی از افشا اطلاعات جوابگو باشند.
تجریه و تحلیل، مطالعه و استخراج آمار نظرسنجی به راحتی و برخط انجام می شود و می توان درهرلحظه نتیجه را آنالیز نمود . می توان با تنظیم خودکار پرسشنامه ها متناسب با هدف، كنترل‌كننده خودكار اعتبار داده‌ها را تا حدی زیادی دریافت نمود
امكان ارسال پرسشنامه به نقاط مختلف جهان و با سرعت بالا در نظرسنجی اینترنتی فراهم می شود، به عبارتی با بهره گیری از تبلیغات اینترنت، بنرها و اخبار مربوطه یا لینک در وبسایتهای دیگر خیل عظیمی از مخاطبین خود را جلب نموده و از نظرات آنها بهره مند شوید
در نظرسنجی اینترنتی محدودیت خدمات وجود ندارد، به صورت آنلاین می توناید هزاران نفر همزمان خدمات نظرسنجی ارایه دهید.می توان در یک زمان هزاران نفر را در نظرسنجی شرکت داد و به سرعت نتیجه را استخراج نمود.


کاربرد نظرسنجی اینترنتی

باید اذعان نمود نتایج نظرسنجی اینترنتی به دلیل فنی معتبر نیست همانطور که گفته شد، ، تا کنون نرم افزار تحت وب طراحی نشده است که بتواند تضمین نماید که یک کاربر ، تنها یک بار در نظرسنجی شرکت کند! پس اگر موضوعی حیاتی و مهم وجود دارد، هرگز به نظرسنجی اینترنتی بسنده نکنید، گرچه نمی توان در خصوص نظرسنجی های دیگر نیز به طور کامل و قطعی سخن گفت ، اما در مجموع می توان برای کاربرد عمومی مانند موارد ذیل از نظرسنجی اینترنتی بهره برد

موضوعات نظرسنجی می تواند طیف وسیعی را شامل شود که از آن جمله می توان به سؤالات مرتبط با فعالیت شرکت یا کسب نظر مشتریان درباره سرویس جدیدی که قرار است راه اندازی شود و میزان تمایل افراد به آن و یا بهبود و تغییراتی در سرویس های موجود اشاره کرد.
در برخی از موارد ، نظرسنجی بعنوان یک نمونه آماری تلقی می شود، مثلا یک شرکت خدماتی می خواهد از میزان رضایت مشتریان از خدمات خود مطلع شود، بدون شک می توان با یک نظرسنجی ، میزان محبوبیت و رضایت مشتریان را تا حدی دریابد
با توجه به هزینه اندک و استخراج آسان و سریع نتایج نظرسنجی ، بسیاری از شرکتها در وبسایتها مختلف، در دوره های کوتاه ، موارد مختلفی را مورد سنجش کاربران و مخاطبین خود قرار می دهد و سعی می نماید تا در سیاستهای کاری خود مطابق با نتایج تعدیل انجام دهد گرچه کارشناسان فن آوری اطلاعات همیشه توصیه می کنند مدیران نظرسنجی اینترنتی را خیلی جدی نگیرند.


درج فرم نظرسنجی در وب سایت:

درمرسوم ترین نوع نظرسنجی اینترنتی ، فرم نظرسنجی در صفحه اول یا یک صفحه مجزا قرار می دهد، در بسیاری از موارد نتایج نظرسنجی نیز در همان لحظه به کاربران نمایش داده می شود، برخی از وبسایتها هم تنها به اعضای داخلی وبسایت اجازه شرکت در نظرسنجی می دهد.در بسیاری موارد ، مدیران وبسایتها با جوایز هوشربا ، سعی در ترغیب مخاطبین به شرکت در نظرسنجی خود می کنند.



ارسال فرم نظرسنجی در قالب خبرنامه:

برخی از وبسایتها به سراغ کاربران خود می روند، در بیشتر موارد وبسایتها با ارسال فرم نظرسنجی در قالب خبرنامه برای اعضای خود ، آنها را به شرکت در نظرسنجی ترغیب می کنند ، گرچه برخی از شرکتها نیز با استفاده از پست الکترونیکی، فرم خود را در قابل خبرنامه به تعداد زیادی از کاربران ارسال می کنند در این حالت ، کاربران با ترس از هرزنامه ، ایمیلهای حاوی ویروس و یا نفوذ و دزدی هویت( فیشینگ) ، هرگز به نظرسنجی شما پاسخ نمی دهند. حتی اگر وبسایت شما معتبر باشد، ترس از ترفند نفوذگران شبکه و هکرها، کاربران عمومی را از تکمیل نظرسنجی فراری می دهد.





نکاتی کلیدی در نظرسنجی اینترنتی

سعی کنید کاربران را به پرنمودن فرم نظرسنجی ترغیب نمایید، اهدا جایزه به کاربرانی که فرم را تکمیل و ارسال کنند یکی از بهترین راههاست که می تواند نظرسنجی شما را با استقبال روبرو کند
گرچه نمی توان با ارسال خبرنامه توسط پست اینترنتی در سطح عمومی نظرسنجی انجام داد اما می توان با ارسال ایمیلهایی که برای کاربران آزاردهنده نباشد، کاربران را به حضور در وبسایت خود ترغیب کنید.
اخبار رسمی در رسانه ها ، به خصوص وبلاگهای محبوب و معتبر می توان راهگشا باشد، به عبارت صریح تر ، هر فعالیتی که بتواند ترافیک وبسایت شما را بالا ببرد در گسترش طیف مخاطبین نظرسنجی شما تاثیرگذار است.
محل قرارگیری فرمهای نظرسنجی باید در صفحه اصلی باشد و از قرار دادن آن در صفحه ای جداگانه تا حد امکان پرهیز شود، چون امکان دیدن آن کاهش می یابد.
تعداد سوالات نظرسنجی تا حد ممکن کوتاه باشد برای جوابگویی به سوالات سعی کنید کاربر راحتر عمل کند با چند گزینه نمودن سوالات سعی کنید کاربر با ماوس فرم شما را تکمیل کند و کمتر مجبور به تایپ و درج کاراکترهای مختلف شود
باید قطع فرم نظرسنجی تا حد ممکن کوچک بوده بطوری که در حاشیه چپ یا راست و یا در ابتدا یا انتهای صفحه در کنار تبلیغات سایت قرار گیرد.
در صورت گزینه نمودن سوالات ، سعی کنید تاحدممکن حالات مختلف پاسخ گویی را درنظر بگیرید در این قسمت ، تنظیم پرسشنامه نظرسنجی اینترنتی و سنتی باهم از قوانین واحد تبعیت می کنند.
در حال حاضر، بیشتر وبسایتها در نظرسنجی ها ، از ای دی یا آدرس پست اینترنتی کاربر ، بعنوان شناسنامه وی بهره می برند تا امکان دارد از شرکت مجدد کاربر واحد در نظرسنجی جلوگیری کنند، چک نمودن شماره شناسه کاربری شبکه IP و ثبت سوابق کاربر در کامپیوتر وی توسط کوکی ها از راه حل ها یست که مدیران وبسایتها اتخاذ می کنند تا اعتبار نظرسنجی خود را ارتقادهند در حالی که به خوبی به امر واقفند که نظرسنجی اینترنتی فاقد اعتبارلازم است .

یزدفردا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا